ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Οικονομική «ανάσα» από το ελεύθερο λογισμικό

Άρθρο της κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΓΟΥΤΑ, ΑΠΕ - ΜΠΕ δημοσιεύθηκε στα ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ  στις
5-11-2011 (link)

Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ θα μπορούσε να εξοικονομήσει «εδώ και τώρα» το ελληνικό Δημόσιο, αν αποφάσιζε την υποχρεωτική εγκατάσταση ανοιχτού λογισμικού σε όλες τις δημόσιες Υπηρεσίες, τα Ιδρύματα που χρηματοδοτούνται άμεσα ή έμμεσα από τον κρατικό κορβανά και -ιδίως- τις Περιφερειακές Ενότητες και τους Δήμους.
Το ανοιχτό λογισμικό (software) έχει υποπολλαπλάσιο κόστος σε σχέση με το επώνυμο εμπορικό -κατά μέσο όρο στοιχίζει το ένα δέκατο (1/10), ενώ σε πολλές περιπτώσεις είναι δωρεάν- δημιουργώντας νέες προοπτικές εν καιρώ... Μνημονίου.
Τα παραπάνω -που στοιχειοθετούνται και από παλαιότερη μελέτη του ΙΣΤΑΜΕ- υποστήριξε, μιλώντας στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, ο καθηγητής Εφαρμογών του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Τ.Ε.Ι. Λάρισας, Βασίλης Βλάχος. Ο καθηγητής θα μιλήσει, αύριο, σε συνέδριο του e-TEE και του Συλλόγου Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής Β. Ελλάδας, υπό την αιγίδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου (Τ.Ε.Ε.). Η εκδήλωση διοργανώνεται στο πλαίσιο της 8ης διεθνούς έκθεσης Τοπικής Αυτοδιοίκησης POLIS.
Την άποψη ότι το ανοιχτό λογισμικό είναι μονόδρομος για το ελληνικό Δημόσιο εξέφρασε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ και ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), Ιωάννης Σταμέλος.
«Δεν υπάρχει λόγος σε τέτοιες εποχές, το ελληνικό Δημόσιο να ξοδεύει τόσα χρήματα για άδειες λογισμικού, δεδομένου ιδίως ότι το ελεύθερο software είναι και πιο ασφαλές, σε σχέση με το κλειστό», υπογράμμισε ο καθηγητής, που θα μιλήσει στην ίδια εκδήλωση.

Οι «κερκόπορτες», τα Φώκλαντ, η Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Μιτεράν
Το ανοιχτό (ελεύθερο) λογισμικό αποδεικνύεται πιο ασφαλές από το κλειστό, ακόμη και σε ευαίσθητους τομείς, όπως η εθνική άμυνα και τα οπλικά συστήματα. Γιατί; Λόγω της φύσης του, που επιτρέπει πλήρη πρόσβαση στον λεγόμενο «πηγαίο κώδικα» (source) και, άρα, μπορεί να ελεγχθεί γραμμή προς γραμμή και δεν προσφέρει στους επιτήδειους δούρειους ίππους και κερκόπορτες, για να «τρυπώνουν» στα πληροφοριακά συστήματα.
Θέλοντας να εξηγήσει τη σημασία της πρόσβασης στον πηγαίο κώδικα, ο κ. Βλάχος ανέφερε ένα πολιτικό περιστατικό, που περιλαμβάνεται και στη μελέτη του ΙΣΤΑΜΕ: «Κατά τη διάρκεια του πολέμου για τα νησιά Φώκλαντ, ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες φέρουν τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν να είχε παραδώσει μυστικούς κωδικούς για την απενεργοποίηση των γαλλικών πυραύλων Exocet στη βρετανική κυβέρνηση, κατόπιν απειλών της Αγγλίδας πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ ότι θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. Το παραπάνω περιστατικό είτε είναι αληθές είτε όχι, τονίζει τη σημασία ύπαρξης του πηγαίου κώδικα καθώς είναι εφικτό από τεχνολογικής πλευράς, πανάκριβα οπλικά συστήματα να καταστούν ανενεργά».

Οπλο κατά του ελληνικού «brain drain»
Παράλληλα, οι ανάγκες παραμετροποίησης και συντήρησης του ανοιχτού λογισμικού μπορούν να δημιουργήσουν έργο για εγχώριες εταιρείες πληροφορικής και να δώσουν δουλειά σε χιλιάδες νέους Ελληνες μηχανικούς, που σήμερα γίνονται επιστημονικοί μετανάστες.
Υπάρχουν βέβαια και κάποια -μάλλον ήσσονος σημασίας- μειονεκτήματα, που σχετίζονται με το «φτωχότερο» περιβάλλον των προγραμμάτων, που ίσως ξενίζει τους χρήστες του πιο... πλουμιστού, εμπορικού λογισμικού, αλλά και με το ρίσκο δικαστικών διώξεων, από εταιρείες που αναπτύσσουν επώνυμο, εμπορικό software.
«Η κατάσταση που ζούμε, με το Μνημόνιο, καθιστά απαγορευτικές τις συμπεριφορές του παρελθόντος. Στην Ελλάδα έχουμε εξαιρετικά μυαλά, που σήμερα λειτουργούν σαν μεταπωλητές ξένων προϊόντων λογισμικού. Ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω πώς είναι δυνατόν κάθε μικρός Δήμος και Κοινότητα στην Ελλάδα να χρησιμοποιεί πανάκριβο λογισμικό, που θα ήταν αρκετό π.χ., για να καλύψει τις ανάγκες ενός μεγάλου διεθνούς αεροδρομίου της τάξης του ‘Ελευθέριος Βενιζέλος’», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Βλάχος.
Τα οφέλη του ανοιχτού ελεύθερου λογισμικού και του λογισμικού ανοιχτού κώδικα (ΕΛΛΑΚ), όμως, δεν σταματούν στο σημαντικά χαμηλότερο κόστος τους (στο ένα δέκατο ενός εμπορικού, με ελάχιστο κόστος συντήρησης) ούτε μόνο στη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλών προσόντων, που θα περιόριζε την ελληνική «διαφυγή εγκεφάλων» (brain drain).

Κατάλληλο ακόμη και για υπολογιστές δεκαετίας
Σύμφωνα με τον κ. Βλάχο, ένα μεγάλο πρόσθετο πλεονέκτημα του ΕΛΛΑΚ είναι ότι, ενώ τα νέα συστήματα απαιτούν υπολογιστές με αυξημένες δυνατότητες (και άρα αγορά καινούργιου hardware), αυτά του ελεύθερου λογισμικού «μπορούν άνετα να εγκατασταθούν σε μηχανήματα πενταετίας ή και δεκαετίας».
Παράλληλα, περιορισμένο είναι το λεγόμενο «κόστος εξόδου τεχνολογίας» καθώς το ανοιχτό λογισμικό προσαρμόζεται πολύ πιο εύκολα στην αλλαγή αναγκών, χωρίς να χρειάζονται συνεχείς επί πληρωμή αναβαθμίσεις (updates) και «χωρίς ο χρήστης να εγκλωβίζεται ισόβια στο μοντέλο που χρησιμοποιεί χρόνια».

Να δημιουργηθεί ιστορική βάση δεδομένων για κοστολογημένα έργα
Στο μεταξύ, τη δημιουργία ιστορικής βάσης δεδομένων με κοστολογημένα έργα πληροφορικής στο δημόσιο ή/και ενός παρατηρητηρίου κόστους προμηθειών, πρότεινε, μιλώντας στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, ο κ. Σταμέλος.
Οπως εξήγησε, αν δημιουργηθεί μια τέτοια βάση, θα υπάρχει επιτέλους ένας δείκτης (benchmark), που θα μπορούσε να βοηθήσει σημαντικά στην εξοικονόμηση κόστους.
Πόσο εύκολο είναι, όμως, να αντλήσει κάποιος συγκεκριμένα στοιχεία για τα κοστολογημένα έργα του παρελθόντος στην Ελλάδα; «Είναι πράγματι πολύ δύσκολο, αλλά αν καταφέρναμε να δημιουργήσουμε αυτή τη βάση ακόμη και σήμερα, σε ένα έως δύο χρόνια θα μπορούσε να έχει κάποιος αυτό που χρειάζεται», σημείωσε.
Διεθνή βάση δεδομένων κοστολογημένων έργων, με στοιχεία από πολλές χώρες ανά την υφήλιο, την οποία θα μπορούσε να αξιοποιήσει σαν «μπούσουλα» και το ελληνικό δημόσιο, έχει δημιουργήσει ο οργανισμός ISBSG, με έδρα την Αυστραλία. Συστήματα παρακολούθησης της κοστολόγησης λειτουργούν εδώ και δεκαετίες και στο Υπουργείο Αμυνας των Η.Π.Α.
Σύμφωνα με τον κ. Σταμέλο, το ελληνικό δημόσιο χρειάζεται -πέραν της βάσης δεδομένων- κι έναν συνδυασμό μεθόδων κοστολόγησης έργων.
Ενδεικτικό των οφελών που συνεπάγεται η κοστολόγηση είναι -μεταξύ άλλων- το παράδειγμα της Ιταλίας. Το 1993, χάρη στη χρήση ενός εργαλείου κοστολόγησης έργων πληροφορικής στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, το οποίο συνεκτιμούσε πληροφορίες σχετικά με το μέγεθος του κάθε project και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του, η γειτονική χώρα κατόρθωσε να εξοικονομήσει πάνω από 1 δισ. λιρέτε

Το Πάρτι της Πληροφορικής

Το αρθράκι αυτό δημοσιεύτηκε στο τεύχος 6 του LinuxInside 

Την ώρα που θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές θα γνωρίζουμε αν η χώρα έχει πάρει την πολυπόθητη 6η, 7η ή οποία άλλη δόση και συνεπώς συνεχίζει να επιβιώνει “κανονικά”. Οι αιτίες της κρίσης έχουν αναλυθεί από άλλους σχετικότερους από εμένα πάρα και συνεπώς δε θα ήθελα να υπεισέλθω σε αυτό. Θα μιλήσω μόνο για την Πληροφορική και το Δημόσιο. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε το πάρτι των έργων Πληροφορικής την τελευταία δεκαπενταετία. Δύο στοιχεία θεωρώ σημαντικά: τις τεχνικές προδιαγραφές αυτών των έργων, όπως επίσης και την σύνθεση των (κατά δήλωση) επιστημόνων πληροφορικής που τα ενέκριναν. Το κόστος αυτών των επιλογών αποδεικνύεται σήμερα δυσβάσταχτο. Να λοιπόν μερικές λύσεις που έχω να προτείνω με άμεσο οικονομικό όφελος μήπως τελικά καταφέρουμε να περισώσουμε ή να γλυτώσουμε τίποτα. Αρχικά παγώνουν όλες οι αγορές νέου hardware και χρησιμοποιούνται ελαφριές διανομές Linux με ευθύνη των εκάστοτε διαχειριστών να τις επιλέξουν, να τις εγκαταστήσουν και να τις συντηρήσουν. Αν κάποιος υπάλληλος έχει “συνηθίσει” άλλο λειτουργικό σύστημα και δε μπορεί να “μαθαίνει καινούργια πράγματα γιατί σε 10 χρόνια βγαίνει στη σύνταξη” ίσως πλέον θα πρέπει να το ξανασκεφτεί τώρα που η “εργασιακή εφεδρεία” είναι της μόδας, καθώς τέτοιες νοοτροπίες δεν μπορούν να γίνονται πλέον ανεκτές. Δεύτερον η αγορά κλειστού λογισμικού πρέπει να εγκρίνεται μόνο με ειδική αιτιολόγηση ή αλλιώς ας μας εξηγήσουν γιατί ο συμπαθής Δήμος Κάτω Ραχούλας χρειάζεται την Oracle Enterprise Edition και δε βολεύεται με μια MySQL. Ακόμα γιατί πρέπει το Δημόσιο πρέπει να πληρώνει κάποιες απίστευτες εταιρίες υποατομικού μεγέθους για την “ανάπτυξη εφαρμογών” σε Visual Basic για την υλοποίηση απλών λειτουργιών; Υπάρχουν  χιλιάδες εξαιρετικοί Μηχανικοί Πληροφορικής που εργάζονται στο Δημόσιο και θα μπορούσαν με πολύ χαρά να αφήσουν τα γραφειοκρατικά τους καθήκοντα και να συνεισφέρουν πραγματικά και ουσιαστικά με τις γνώσει τους. Τέλος για το τέρας της γραφειοκρατίας αν και είναι δύσκολο να παταχθεί δοκιμάστε να δώσετε τα κρατικά e-mails των υπαλλήλων που χειρίζονται υποθέσεις στους πολίτες και παρακολουθήστε πόσους και με πιο τρόπο εξυπηρετεί ο καθένας. Αυτά είναι μερικά μόνο μέτρα και σίγουρα οι αναγνώστες του περιοδικού αυτού θα έχουν πολύ καλύτερες προτάσεις. Το μόνο σίγουρα είναι ότι στη χρεωκοπία όπως και στο κλειστό λογισμικό πολύ πιο εύκολα μπαίνεις από ότι βγαίνεις. 

Στον καιρό της κρίσης

Το αρθράκι αυτό δημοσιεύτηκε στο τεύχος 4 του LinuxInside 

Τελευταία όλο και πιο συχνά, προφανώς λόγω της γενικευμένης οικονομικής ύφεσης, οι φοιτητές μου με ρωτάνε τι πρέπει να κάνουν για να ενισχύσουν το βιογραφικό τους. Οι ιδέες που μου παρουσιάζουν έχουν ενδιαφέρον αλλά και διάφορα σοβαρά μειονεκτήματα. Για παράδειγμα οι πιστοποιήσεις ίσως είναι χρήσιμες στα πρώτα στάδια του επαγγελματικού βίου αλλά σίγουρα κοστίζουν αρκετά. Η παρακολούθηση πολλών ανοικτών σεμιναρίων, συνεδρίων κλπ είναι αναμφίβολα πολύ χρήσιμη αλλά δεν είναι αρκετή για να διαφοροποιήσει καθοριστικά ένα βιογραφικό. Οι μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές αποτελούν σημαντικότατο πλεονέκτημα αλλά απαιτούν και μια εξίσου ουσιαστική επένδυση σε χρόνο και χρήμα. Επομένως τι μπορούν να κάνουν οι σημερινοί φοιτητές που θα αναγκαστούν να διεκδικήσουν θέση στην πιο ανταγωνιστική αγορά εργασίας των τελευταίων δεκαετιών; Η απάντηση που εγώ δίνω είναι στο Ανοιχτό Λογισμικό. Είναι ο μόνος τρόπος:

• Για να δουλέψουν σε τεχνολογίες και συστήματα αιχμής όπως ο πυρήνας του Linux ή να συνδράμουν σε αυτά γράφοντας κώδικα για κάποια από τα πιο δημοφιλή προγράμματα ΕΛΛΑΚ παγκοσμίως.
• Για να γνωρίσουν από κοντά προγραμματιστές από τις μεγαλύτερες εταιρίες - οργανισμούς (πχ Firefox, Google). Σε πολλές ημερίδες, συνέδρια κλπ ήρθαν στην Ελλάδα ομιλητές όπως ο Richard Stallman, ο Max Spevack, ο John “Maddog” Hall και πολλοί άλλοι ανάλογου βεληνεκούς.
• Να επενδύσουν και να μάθουν τεχνολογίες που θα υποστηρίζονται για πάντα όσο υπάρχουν κοινότητες που ενδιαφέρονται για αυτές και δεν εξαρτώνται από τα παιχνίδια στρατηγικής της κάθε εταιρίας.
• Να γνωρίσουν την ελληνική κοινότητα του ΕΛΛΑΚ που είναι υπερδραστήρια και στην οποία συμμετέχουν και πολλοί παλιοί καταξιωμένοι επαγγελματίες που πάντα ψάχνουν για ταλέντα εκτός τυπικών διαδικασιών, αγγελιών, συνεντεύξεων και ΑΣΕΠ...

Συμπερασματικά καλά είναι τα βιογραφικά και τα χαρτιά αλλά η δημιουργία ή η συμμετοχή σε ένα επιτυχημένο γνωστό project ΕΛΛΑΚ αποτελεί το καθοριστικό πλεονέκτημα που λίγοι και εκλεκτοί διαθέτουν.  

Το Linux έγινε 20 χρόνων

Συνέντευξη στον Κώστα Δεληγιάννη της Καθημερινής (05-09-11)

Αρκετές διαφορετικές παραλλαγές, χιλιάδες συνοδευτικά προγράμματα και αναρίθμητες κοινότητες χρηστών οι οποίες στην πλειονότητά τους ασχολούνται εθελοντικά με τη βελτίωσή του. Αυτές είναι μερικές μόνον από τις επιτυχίες που έχει ήδη στο ενεργητικό του το Linux, το λειτουργικό σύστημα ανοιχτού κώδικα με μασκότ τον πιγκουίνο, το οποίο έκλεισε πρόσφατα 20 χρόνια ζωής – αφού «ημερομηνία γέννησής» του θεωρείται η 25η Αυγούστου 1991, όταν ο εμπνευστής του, ο Φινλανδός Linus Torvalds, δημοσίευσε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα σχετικά με το «ερασιτεχνικό» λειτουργικό σύστημα που είχε στα σκαριά. Μόνο που, αντί για «ερασιτεχνικό», στις δύο δεκαετίες που ακολούθησαν, το Linux εξελίχθηκε σε ένα λειτουργικό που κατά πολλούς δεν υστερεί από τα καλύτερα εμπορικά προϊόντα. Με αποτέλεσμα να είναι σήμερα ένα από τα κορυφαία παραδείγματα ελεύθερου λογισμικού, των προγραμμάτων δηλαδή που διατίθενται δωρεάν και επιτρέπουν σε κάθε χρήστη να παρέμβει στον κώδικά τους.

«Αν και η πιο διάσημη εκδοχή του είναι σήμερα η πλατφόρμα Android της Google για “έξυπνα” κινητά, το Linux βρίσκεται εγκατεστημένο σε τόσο πολλές ηλεκτρονικές συσκευές –στους περισσότερους router, σε μηχανήματα αυτόματης ανάληψης των τραπεζών, ακόμη και στους “εγκεφάλους” των αυτοκινήτων– που είναι μάλλον απίθανο να μην το έχει χρησιμοποιήσει κανείς, έστω και εν αγνοία του», λέει στην «Κ» ο κ. Βασίλης Βλάχος, καθηγητής στο Tμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΤΕΙ Λάρισας. Aλλωστε, το λειτουργικό χρησιμοποιείται και από επιχειρήσεις - κολοσσούς στον χώρο της πληροφορικής, όπως η IBM, από δημόσιες υπηρεσίες μέχρι και μεγάλα χρηματιστήρια. «Ο κύριος λόγος είναι πως μία μεγάλη εταιρεία ή μία χώρα θέλει να έχει τον απόλυτο έλεγχο του λογισμικού που “τρέχει” στα μηχανήματά της και να το προσαρμόζει στις απαιτήσεις της», προσθέτει ο κ. Βλάχος.

Τη δυνατότητα παρέμβασης στον κώδικα του Linux έχουν εκμεταλλευθεί επίσης αρκετές ομάδες από επαγγελματίες και ερασιτέχνες προγραμματιστές, δημιουργώντας παραλλαγές του Linux για τον μέσο χρήστη – ή «διανομές», όπως ονομάζονται τεχνικά, αφού, εκτός από τον «πυρήνα» του λειτουργικού συστήματος, κάθε παραλλαγή συνοδεύεται και από δωρεάν βοηθητικές εφαρμογές ή προγράμματα.

Από αυτές τις διανομές, πιο δημοφιλείς είναι οι Ubuntu, Fedora, openSUSE και Debian. Το κοινό τους χαρακτηριστικό; «Eίναι όλες αξιόπιστες και υποστηρίζονται από πολυπληθείς κοινότητες εθελοντών οι οποίες, μέσα από τα φόρουμ συζητήσεων που διατηρούν, αναλαμβάνουν να λύσουν άμεσα οποιοδήποτε πρόβλημα ανακύψει», απαντάει ο καθηγητής. Παράλληλα, για το Linux διατίθενται βιβλιοθήκες (repositories) με περισσότερα από 14.000 προγράμματα (όπως σουίτες γραφείου ή λογισμικό για την αναπαραγωγή όλων των ειδών multimedia), τα οποία μπορούν να καλύψουν σχεδόν κάθε λειτουργία ενός προσωπικού υπολογιστή.

Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι το λειτουργικό δεν έχει ακόμη τη δημοφιλία που θα προσδοκούσαν οι υποστηρικτές του, αφού το μερίδιο χρήσης του δεν ξεπερνάει παγκοσμίως το 6%, ακόμη και με βάση τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις. «Τα τελευταία χρόνια, πάντως, το Linux κερδίζει ολοένα μεγαλύτερο έδαφος, καθώς αρκετοί χρήστες είναι πλέον εξοικειωμένοι με το ελεύθερο λογισμικό, χρησιμοποιώντας άλλα προγράμματα ανοιχτού κώδικα, όπως τον φυλλομετρητή Firefox της Mozilla», επισημαίνει ο κ. Βλάχος. Σημαντικό δέλεαρ αποτελεί επίσης το μηδενικό κόστος, αλλά και το γεγονός ότι τα «κρούσματα» κακόβουλου λογισμικού για το Linux είναι ελάχιστα. «Iσως όμως πιο καθοριστικό είναι ότι οι πιο γνωστές διανομές του λειτουργικού διαθέτουν πλέον γραφικά περιβάλλοντα εργασίας (με παράθυρα, εικονίδια και μενού) ώστε να μη χρειάζεται καμία γνώση προγραμματισμού για τη χρήση τους». Πώς μπορεί να αποφασίσει κανείς ποια από τις παραλλαγές του Linux ταιριάζει περισσότερο στις ανάγκες του; Απλώς δοκιμάζοντάς τις κυριότερες από αυτές στην πράξη, αφού οι περισσότερες διανομές μπορούν να εγκατασταθούν στον υπολογιστή παράλληλα με το λειτουργικό σύστημα που ήδη βρίσκεται στο PC. Eτσι, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να πειραματισθεί με οποιαδήποτε διανομή, αφαιρώντας την με ασφάλεια από τον υπολογιστή του αν δεν μείνει ικανοποιημένος.

Και στα ελληνικά

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρει το Linux μάλλον δεν θα είχαν ιδιαίτερη αξία για πολλούς χρήστες στη χώρα μας αν δεν ήταν εξελληνισμένο το λειτουργικό, όπως και τα προγράμματα ανοιχτού κώδικα που το συνοδεύουν. «Σήμερα, πάντως, οι σημαντικότερες διανομές του Linux διατίθενται και σε ελληνικές εκδόσεις, στις οποίες οι διάφορες εντολές και τα κείμενα βοήθειας είναι μεταφρασμένα στη γλώσσα μας», σημειώνει ο καθηγητής Πληροφορικής κ. Βασ. Βλάχος, «ενώ στο Iντερνετ μπορεί επίσης να βρει ελληνικά εγχειρίδια χρήσης ή κατατοπιστικούς οδηγούς για τα πρώτα βήματα στο Linux». Κάτι που οφείλεται στις δεκάδες ομάδες εθελοντών οι οποίες ασχολούνται με την προώθηση του λειτουργικού στη χώρα μας, αφού σχεδόν όλες οι μεγάλες πόλεις διαθέτουν τη δική τους ομάδα.

Στον συντονισμό αυτών των κοινοτήτων συνεισφέρει η εταιρεία ΕΛ/ΛΑΚ (Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού / Ανοιχτού Κώδικα), η οποία ιδρύθηκε το 2008 από 25 πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και τεχνολογικά ιδρύματα.